Sinds 2011 interviewt De Monsterkamer ontwerpers over papier. Wat is hun favoriete papier, wat zijn hun inspiratiebronnen en hoe zien zij de toekomst van papier? De vragen zijn steeds dezelfde, maar de antwoorden verrassen.
Wat is je favoriete papier en waarom?
Dat verschilt per opdracht en welke rol papier daarin kan spelen. Elk papiersoort heeft de potentie om geweldig te zijn, afhankelijk van hoe de ontwerper het toepast om het verhaal te vertellen. Zijn er teksten die ongestoord gelezen moeten worden en kleurenafbeeldingen die goed moeten uitkomen, dan kies ik graag Lessebo Design. Een geraffineerd papier dat behalve mat ook zacht is.
Kun je een voorbeeld geven van een ontwerp dat je hebt gemaakt, waarbij papier een bijzondere of juist heel functionele rol speelt?
Ja, voor Morf. Het was een tijdschrift waarmee het designplatform Premsela bij ontwerpstudenten de desinteresse om vakliteratuur te lezen wilde keren. Morf was dus ontworpen om die mentale barrières te slechten en om het lezen vervolgens niet te storen. Het tijdschrift kreeg een zakformaat, want het had zich als een nuttig gebruiksvoorwerp te gedragen en werd goedkoop geproduceerd op een rotatiepers. Het mocht door studenten overal gebruikt worden en kon ook vies worden, zoals hun schetsboeken. Kortom, de papierkeuze mocht niet te pretentieus zijn. Kreuken of zelfs koffievlekken zouden de charme van het kleine tijdschrift vergroten. Met al die wensen kwamen we uit bij crèmekleurig romandruk. Voor het omslag kozen wij een eenzijdig gestreken sulfaatkarton.
Een ander ontwerp waar papier een specifieke rol speelt was bij de Goud Serie van uitgeverij Meulenhoff. Wij hadden het stofomslag aan de boven- en onderkant iets ingekort om zo het inscheuren ervan te voorkomen wanneer vingers een boek van de plank trekken. Maar het ingekorte stofomslag ‘hing’ nu en kon zo naar beneden glijden in de boekenkast. Na verschillende test is er gekozen voor het verpakkingspapier Gustav Wasa, dat met zijn gladde voorzijde goed te bedrukken was en door een ruwe achterzijde voldoende wrijving gaf op het met linnen beklede omslag en zo het stofomslag op zijn plaats hield.
Het iets ingekorte stofomslag lijnt precies met het zwarte boekblok. De ruwe binnenzijde van het stofomslag geeft het omslag voldoende wrijving op niet van het linnen beklede omslag af te glijden.
Hoe belangrijk is de papierkeuze in de ontwerpen die je maakt? Besteed je veel tijd aan het uitzoeken van papier?
Dat hangt er van af. Helpt het papier een essentieel onderdeel van de boodschap over te brengen? Welke papiersoorten heb ik bij vergelijkbare projecten eerder gebruikt? En hoeveel tijd geeft het project mij om te besteden aan de papierkeuze? En omdat ook andere aspecten variëren, is de papierkeuze niet altijd het belangrijkste aspect, maar toch geef ik het wel de nodige aandacht. Want in tegenstelling tot wat er te zien is op een beeldscherm, is drukwerk iets fysieks en beleven mensen via hun vingers een deel van het visuele verhaal. Die tastbare ervaring is het papier.
Kun je een ontwerp van een andere ontwerper aanwijzen waarvan de papierkeuze je aanspreekt?
Er is dit charmante foto-/notitieboekje Druk in Delhi van Alex Feenstra. Hij liet het drukken op twee verschillende gewichten van hetzelfde papier Olin 40 grams voor de 112 pagina’s met de foto’s en 90 grams voor de twee katernen die functioneren als het voor- en nawerk en tegelijkertijd het dunne boekje de nodige stevigheid geven. Alle pagina’s zijn aan beide zijden aflopend gedrukt. Zo ook de kleurenfoto’s die Feenstra nam van het drukke dagelijkse leven van drukkers in het Indiase Delhi. De gefotografeerde inhoud, wordt versterkt door de kleine maat, de simpele opmaak, en vooral door het lage grams-gewicht dat opmerkelijk opaak is. Dit maakt het grafisch eindresultaat niet pretentieus, zoals de meeste fotoboeken in het rijke westen.
Druk in Delhi van Alex Feenstra, drukkerij robstolk©
Zijn er dingen die je mist in het huidige aanbod van papier?
Dat is een lastige vraag, omdat ik niet weet wat er ontbreekt. Het zou mooi zijn wanneer bijvoorbeeld een centrale papierautoriteit elk jaar een prachtige catalogus zou publiceren waarin een compleet overzicht van al de soorten papier die verkrijgbaar zijn bij de papierfabrieken.
Wat is je grootste frustratie op het gebied van papier?
Dat is voor mij die beschikbaarheid en de levertijd, omdat in onze sector de factor tijd belangrijk is. Zo vaak zoek ik naar een alternatief omdat het uitgekozen papier niet meer leverbaar is, of anders nog maanden op zich laat wachten.
Is het voor ontwerpers makkelijk of juist moeilijk om aan informatie over papier, papiermonsters en/of collecties te komen?
In tegenstelling tot drukkerijen, kunnen ontwerpers zich niet makkelijk informeren over papier, of in bezit komen van papiercollecties.
Hoe zie je de toekomst van papier?
Het is al een lange tijd geen nieuws dat het beeldscherm veel functies van het drukwerk overneemt. Kortom, wij zijn getuige van een grafische industrie die krimpt waardoor papierfabrieken sluiten of hun papieraanbod verkleinen. En dat is allemaal best somber, al voorzie ik ook voor een positieve toekomst. Want alhoewel er dan minder wordt gedrukt, zou dat wel van een hogere kwaliteit kunnen zijn. Hierdoor zal het aantal gewone papiersoorten afnemen maar kan tegelijkertijd het aantal speciale papiersoorten toenemen. En door terug te keren naar een traditionele manier van drukken met speciale papiersoorten, kan een visueel en tactiel rijkere ervaring worden opgeroepen. Dat levert hoogwaardig en met zorg gemaakt drukwerk op dat niet snel bij het afval terecht zal komen. En dat helpt het milieu.
Comments